Türkiye’nin kuzeyinde yer alan ve Karadeniz’in en güzel şehirlerden biri olan Samsun, zengin bir tarihi geçmişe sahiptir. Bu yüzden Samsun’un çok geniş bir kültür mirası vardır. Doğal güzellikler, tarihi dokusu ve kültürü ile Samsun, gelen ziyaretçilerine muhteşem bir gezi deneyimi sunar.
Samsun, tarihi olarak Hititler, Persler, Romalılar, Bizanslılar ve Osmanlılar gibi birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Bu nedenle, şehirde birçok tarihi yapı ve kalıntı bulunmaktadır. Bununla birlikte bozulmayan doğası ile birlikte birçok benzersiz güzelliğe de sahiptir. Samsun’da gezip görebileceğiniz birçok doğal güzellikler vardır. Sahiller, plajlar, ormanlar ve deltalarıyla kusursuz bir manzaraya sahiptir. Samsun ayrıca, Türkiye’nin önemli ticaret merkezlerinden biridir. Limanı, sanayi bölgesi ve tarım sektörü, şehrin ekonomik yapısının temelini oluşturmaktadır.
Samsun tarihi, doğal güzellikleri ve kültürel zenginliğiyle ziyaretçiler için keşfedilmesi gereken önemli bir şehirdir. Gelin birlikte Karadeniz’in incisi Samsun’u daha yakından tanıyalım.
- Samsun’un Tarihi
Samsun’un tarihi milattan önceki zamanlara kadar uzanır. Bulunan kalıntılara göre Samsun’un Eski Taş Çağına kadar giden bir geçmiş sahip olduğu bilinmektedir. Samsun Tekkeköy ilçesinde yer alan Tekkeköy Mağaralarında bulunan kalıntılara göre M.Ö 60.000 yılına kadar uzanan bir geçmişi olduğu ortaya çıkmıştır. Böylece Samsun’un Karadeniz bölgesindeki en eski yerleşim yeri olduğu ve Türkiye’nin en eski üçüncü, dünyada ise sekizinci yerleşim yeri olduğu tahmin edilmektedir. Samsun, Hititler, Persler, Romalılar, Bizanslılar ve son olarak da Osmanlılar tarafından egemen olunmuş yerleşim yeridir. Bu yüzden de çok zengin bir tarihi geçmişe ve kültüre sahiptir.
Samsun’un en önemli tarihi mirası ise Kurtuluş Mücadelesinin izlerini taşımasıdır. Samsun, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Ancak şehrin en önemli tarihi olayı, Türkiye’nin kurtuluş mücadelesinin başlatıldığı yer olmasıdır. 19 Mayıs 1919 tarihi, Türk milletinin kurtuluş mücadelesi için atılan ilk adımını simgeler. Bu önemli tarihi olay, Samsun’un tarihine damgasını vurmuştur. Bu yüzden Samsun’a Atatürk’ün şehri de denilmektedir. 1927 yılında dönemin valisi Atatürk’e ithafen bir anıt diktirmiştir. Onur Anıtı olarak adlandırılan bu anıt Atatürk heykelleri arasında en ihtişamlı ve görkemli olanıdır. Samsun ziyaretiniz sırasında Onur Anıtı’nı mutlaka ziyaret etmelisiniz.
Samsun’un tarihi izlerini yakından görmek için Samsun’un müzelerini ziyaret edebilirsiniz. Samsun’daki müzeler;
- Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi
- Gazi Müzesi
- Samsun Kent Müzesi
- Havza Atatürk Evi
- Tekkeköy Atatürk Evi
- Bandırma Vapuru ve Millî Mücadele Parkı Açık Hava Müzesi
Şehrin kültürel yapısını, gelenek ve göreneklerini daha detaylı incelemek için Samsun Kent Müzesine gidebilirsiniz. Samsun’un M.Ö dönemlerine ait kalıntılarını ve bunlar hakkındaki detaylı bilgileri de Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesinde bulabilirsiniz. Şanlı Türk tarihimizin ve Atatürk’ün Samsun’da yaptığı çalışmalar ve günlük yaşantısına dair şeyleri de Atatürk müzelerinde keşfedebilirsiniz.
- Samsun’un Kültürel Özellikleri
Samsun, zengin tarihi, doğal güzellikleri ve kültürel özellikleriyle dikkat çeken bir şehirdir. Birçok farklı medeniyetin izlerini taşıyan Samsun’da yöresel yemekler, halk oyunları, el sanatları ve müzikleri ilçeden ilçe farklılık gösterebilir. Bu yüzden zengin bir kültüre sahiptir. Samsun mutfağı Karadeniz kültürünün özelliklerini taşısa da Anadolu, Balkan ve Kafkas mutfağından da izler taşır. Bunların yanı sıra Samsun, halk oyunları ve türküleri de oldukça popüler bir şehirdir.
Samsun’da her yıl çeşitli festivaller düzenlenir. Bunlardan en meşhur olanları ise Güreş Festivalleridir. Her ilçede farklı zamanlarda Güreş festivalleri düzenlenmektedir. Ayrıca, Samsun’da Belediyeler ve çeşitli kuruluşlar tarafından düzenlenen gençlik festivalleri, sanat etkinlikleri, Sinema Festivali, Şiir Günleri ve dönemsel olarak yapılan birçok festival ve şenlik de vardır.
- Samsun’un Yöresel Lezzetleri
Samsun, Karadeniz bölgesinin özelliklerini taşıyan zengin bir mutfağa sahiptir. Lahanadan mısıra, fasulyeden hamur işlerine ve deniz ürünlerine kadar birçok lezzet Samsun mutfağının geleneksel yemekleri arasındadır. Özellikle sebze yemekleri sıkça tercih edilir ve fasulye diblesi, turşu kavurması, karalahana dolması gibi yemekler popülerdir. Samsun’da deneyebileceğiniz meşhur yemekler arasında kapalı kıymalı pide, kıvratma, keşkek ve tirit de yer alır.
Samsun, yemekleri kadar tatlılarıyla da meşhurdur. Pideler, nokul tatlısı, fasulye turşusu ve Samsun simidi gibi tatlılar, yöresel lezzetlerin en popüler örnekleridir. Ayrıca, Samsun’dan ayrılırken yanınızda doğal ürünler de götürebilirsiniz. Kestane balı, erik pestili, kırçan, kaldırayak, madımak ve Terme pirinci gibi lezzetler, Samsun’un yerel ürünleri arasında yer alır. Samsun’a yolunuz düştüğünde, bu zengin mutfağı keşfetmeyi unutmayın!
Samsun ilçelerine göre farklı yöreseller lezzetlere sahiptir. Bu yöresel yemekleri şu şekilde sıralayabiliriz;
- Terme Pidesi
- Bafra Dondurması
- Kavak Kaz Tiriti
- Çarşamba Keşkeği
- Salıpazarı Kestane Balı
- Yakakent Mantısı
- Çakallı Menemeni
- Vezirköprü Oymaağaç Kuzu Kebabı
- Bafra Nokul Tatlısı
- Çarşamba Kıvratma Tatlısı
- Samsun Simiti
- Samsun Haluçka Yemeği
- Kavak Yazı Pancarı
- Çarşamba Fasulyeli Mısır Çorbası
Samsun geziniz sırasında kentin bu zengin mutfağını keşfetmeyi unutmayın! Farklı yöresel yemekleri ve eşsiz lezzetleri ile Samsun mutfağına hayran kalacaksınız.
- Samsun’un Türküleri ve Halk Oyunları
Adını türküler yazılmış Samsun’da ilk akla gelen türkü “Çarşambayı Sel Aldı” türküsüdür. Herkesin diline dolanan bu türkünün yanı sıra Samsun Türk halk müziği konusunda oldukça geniş bir yelpazeye sahiptir. İşte Samsun’un en sevilen türküleri;
- Şu Samsun’un Evleri
- Çarşambayı Sel Aldı
- Çarşamba Dedikleri
- Cebinde Çakısı Var
- Bir Mektup Yazdım
- Sular Durulur Derler
- Çarşamba Sallaması
- Yamadan Gel
- Sarmaşık Bülbülleri
- Çarşamba Beyleri
Samsun, Karadeniz’in zengin halk oyunları kültüründen etkilenen ve kendi benzersiz halk oyunlarına sahip bir şehirdir. Bu durum, göç alan bir şehir olmasından kaynaklanmaktadır. Samsun’un yöresel halk oyunları, özgün dans figürleriyle birlikte ulusal ve uluslararası yarışmalarda birçok kez başarılı olmuştur ve izleyiciler tarafından büyük beğeni toplamıştır. Şehirde, ilçelere ve göçmenlerin yerleşim alanlarına göre farklı halk oyunları oynanır. Samsun’a özgü yerel köylerde üçayak, demirağa, sarkız, yanlama, metelik, alafranga, kabaceviz, sağırperde, kasap havası, geriş, esengül ve oy kargalar oyunları oynanırken, göçmen köylerinde Hasanağa, zigoş, telgrafın telleri gibi farklı halk oyunları tercih edilir. Karadeniz bölgesi halk oyunları kültürü, Samsun’da da canlılığını korumaktadır.
- Samsun’da Yapılan Şenlikler ve Festivaller
Türkiye’nin dört bir yanında binlerce festival ve şenlik etkinlikleri düzenlenir. Bunlardan bazıları geleneksel şenliklerdir. Samsun’da çok sayıda şenlik ve festival yapılır. Ancak Güreş Şenlikleri Samsun’da ayrı bir yere sahiptir. Samsun’un neredeyse her ilçesinde farklı zamanlarda Güreş Şenlikleri düzenlenir. Bu şenlikleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Ladik’te Ladik Yağlı Güreşleri
- Terme’de Altın Fındık Yağlı Pehlivan Güreşleri
- Bafra’da Bengü Karakucak Güreşleri
- Kavak’ta Yaşar Doğu Güreşleri
- Vezirköprü’de Kunduz Yağlı Güreşleri
- Asarcık’ta Geleneksel Karakucak Güreşleri
- Ayvacık’ta Mustafa Dağıstanlı Güreş Festivali
Güreş şenliklerinin yanı sıra Samsun’da birçok geleneksel şenlikler ve festivaller vardır. İşte Samsun’da yapılan festivaller ve şenlikler:
- Çarşamba’da Yeşilırmak Kültür ve Sanat Şenliği
- Karadede Panayırı (Osmanlı döneminden bu zamana kadar yapılan en eski geleneksek etkinliktir.)
- Kapıkaya Festivali
- Yakankent’te Deniz Oyunları Festivali
- Terme’de Altın Pirinç Festivali
- Alaçam’da Hüseyin Dede Şenlikleri
- Vezirköprü’de Köprülü Mehmet Paşa Kültür Sanat ve Spor Festivali
- Bafra’da Karpuz Festivali
- Neyzen Tevfik Kültür Şenliği
